अमेरिका आणि रशियानंतर भारताचे हवाई दल सर्वात शक्तिशाली; चीनला मागे टाकलं, पाकिस्तान कितव्या नंबरवर?

• 
• 
• 

ग्लोबल फायरपॉवर 2025 च्या आकडेवारीनुसार, अमेरिकेची (US Russia India air power) हवाई शक्ती अतुलनीय आहे, जी रशिया, चीन, भारत, दक्षिण कोरिया आणि जपानच्या एकत्रित हवाई क्षमतेला मागे टाकते.

कारण जागतिक लष्करी खर्चात त्यांचा वाटा जवळजवळ 40 टक्के आहे. जगातील सर्वात शक्तिशाली हवाई दलांच्या यादीत अमेरिकेचे वर्चस्व आहे, तर रशिया दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. तथापि, भारताने (India Air Force ranking, strongest air forces 2025) ताकदीच्या बाबतीत चीनच्या हवाई दलाला मागे टाकले आहे. जगातील हवाई दलांवर लक्ष ठेवणारी संस्था WDMMA नुसार (WDMMA report) अमेरिका आणि रशियानंतर भारताचे हवाई दल सर्वात शक्तिशाली मानले जाते. दुसरीकडे, चीन चौथ्या क्रमांकावर आहे. या यादीत पाकिस्तान पहिल्या 10 मध्येही स्थान मिळवू शकलेला नाही.

या सर्वेक्षणात एकूण 48,082 विमानांचा समावेश (Indian Air Force strength)

सध्याच्या WDMMA यादीत 129 हवाई सेवा (लष्कर, नौदल आणि सागरी शाखांसह) समाविष्ट असलेल्या 103 देशांचा समावेश आहे. या सर्वेक्षणात एकूण 48,082 विमानांचा समावेश आहे. दुसरीकडे, 20व्या शतकाच्या सुरुवातीपासूनच युद्धात महत्त्वाची भूमिका बजावणारी आणि जगभरातील सशस्त्र दलांसाठी एक आवश्यक संपत्ती म्हणून काम करणारी हवाई शक्ती ही जागतिक वर्चस्वात निर्णायक घटक राहिली आहे.

भारतीय हवाई दलाची ब्रिटिश राजवटीत स्थापना

दुसरीकडे, दरवर्षी 8 ऑक्टोबर रोजी भारतीय हवाई दल स्थापना दिवस साजरा करतो. भारतीय हवाई दल केवळ भारताच्या संरक्षणात महत्त्वाची भूमिका बजावत नाही तर गौरवशाली इतिहास, विशेष कामगिरी आणि अद्वितीय सामर्थ्य प्रकट होते. भारतीय हवाई दलाची स्थापना 8 ऑक्टोबर 1932 रोजी ब्रिटिश राजवटीत सहाय्यक दल म्हणून करण्यात आली. सुरुवातीला ते रॉयल इंडियन एअर फोर्स म्हणून ओळखले जात असे. भारतीय हवाई दलाच्या प्रमुख ऑपरेशन्समध्ये ऑपरेशन मेघदूत, ऑपरेशन सफेद सागर, ऑपरेशन पूमलाई, ऑपरेशन बालाकोट आणि ऑपरेशन सिंदूर यांचा समावेश आहे. ऑपरेशन सफेद सागर 1999 च्या कारगिल युद्धादरम्यान चालवण्यात आले होते. भारतीय हवाई दलाचे ब्रीदवाक्य “नभः स्पृश्यम् दीप्म” आहे. हे वाक्य भगवद्गीतेच्या अकराव्या अध्यायातून घेतले आहे.

भारतीय हवाई दल हे कर्मचारी आणि विमानांच्या बाबतीत जगातील चौथी सर्वात मोठी हवाई दल आहे. त्यांच्याकडे 1700 हून अधिक विमाने आहेत आणि सुमारे 140,000 कर्मचारी कार्यरत आहेत.
भारतीय हवाई दलाने पाकिस्तानसोबतच्या चार युद्धांमध्ये (1947, 1965, 1971 आणि 199) आणि चीनसोबतच्या एका युद्धात (1962) भाग घेतला आहे.
जगातील सर्वात उंच हवाई पट्टी: ही भारतातील लडाखमधील दौलत बेग ओल्डी येथे आहे. ही हवाई पट्टी समुद्रसपाटीपासून सुमारे 16,614 फूट उंचीवर आहे. ही हवाई पट्टी भारतीय हवाई दलासाठी सामरिकदृष्ट्या महत्त्वाची आहे.
आधुनिक लढाऊ विमाने आणि विमाने: भारतीय हवाई दलाकडे सुखोई-30 एमकेआय, मिराज-2000 आणि तेजस सारख्या लढाऊ विमानांसह नवीनतम विमाने आणि तंत्रज्ञान आहे.