जगभर मंदीचा धोका,अमेरिकेवर याचा सर्वात जास्त परिणाम, भारतात काय?
भारतालाही बसणार फटका
अमेरिकेतील शेअर मार्केटमधील वादळ असो किंवा अन्य कोणताही महत्त्वाचा निर्णय असो, त्याचा परिणाम संपूर्ण जगावर दिसून येत आहे. अमेरिकेतील गोंधळाचा भारतावर मोठ्या प्रमाणावर परिणाम होतो. अशा परिस्थितीत मंदीच्या काळात अमेरिकेत एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर नोकऱ्या गेल्या, तर देश सोडून तिथे काम करणाऱ्या अशा भारतीय व्यावसायिकांनाही त्याचा फटका बसू शकतो. लक्षावधी भारतीय अमेरिकेत काम करत आहेत हे लक्षात घेण्यासारखे आहे. हे केवळ भारतासाठीच नाही तर जगातील इतर देशांसाठीही अडचणीचे ठरेल.
जगभर मंदीचा धोका आहे आणि अमेरिकेवर याचा सर्वात जास्त परिणाम दिसत आहे. 40 वर्षांच्या उच्चांकावर असलेली महागाई, व्याजदरात सातत्याने होणारी वाढ आणि बेरोजगारीचा दर 53 वर्षांच्या नीचांकी पातळीवर येणं, ही महामंदीचीच लक्षणे आहेत.
सप्टेंबरमध्ये 2.63 लाख लोकांना नोकऱ्या मिळाल्या, ही 1969 नंतरची नीचांकी पातळी आहे. अशा स्थितीत आता बँक ऑफ अमेरिकाच्या अहवालात फारच भयावह शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे. त्यानुसार पुढील वर्षाच्या पहिल्या सहामाहीत म्हणजेच जानेवारी-जूनमध्ये अमेरिका मंदीच्या गर्तेत अडकू शकते. असे झाल्यास देशात दर महिन्याला 1.75 लाख लोक बेरोजगार होऊ शकतात.
बँक ऑफ अमेरिकाचे यूएस इकॉनॉमिक्सचे प्रमुख मायकेल गॅपेन यांनी पुढील एका वर्षात अमेरिकेतील बेरोजगारीचा दर 5 ते 5.5 टक्के राहण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे. हा अंदाज अधिक धोकादायक दिसतो कारण फेडने पुढील वर्षी बेरोजगारीचा दर 4.4 टक्के असा अंदाजही वर्तवला आहे. जगातील इतर विकसित देशांप्रमाणेच अमेरिकेतही महागाईची स्थिती दिसून येते.
यूएस मध्यवर्ती बँक, फेडरल रिझर्व्हमध्ये चार दशकांच्या उच्चांकावर पोहोचलेली महागाई रोखण्यासाठी व्याजदरात सातत्याने वाढ करत आहे. व्याजदरातील या वाढीचा परिणाम केवळ अमेरिकाच नाही तर जगावर होतो. फेड रिझर्व्हच्या निर्णयामुळे गुंतवणूकदारांचे निर्णय रातोरात बदलले जातात. जगभरातील शेअर बाजारात गोंधळाचे वातावरण आहे. परिस्थिती बिघडत असल्याचे सिद्ध होते.
बेरोजगारीचे गंभीर संकट
अमेरिकेत घेतलेल्या अशा निर्णयांचा परिणाम अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेवरच नाही तर जागतिक अर्थव्यवस्थेवरही होतो. सध्या जर आपण अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेबद्दल बोललो तर बँक ऑफ अमेरिका म्हणते की व्याजदर वाढीचा परिणाम 2023 च्या सुरुवातीपासून दिसून येईल. परिस्थिती इतकी भीषण असू शकते की दर महिन्याला सुमारे अडीच लाख लोक बेरोजगार होऊ शकतात. बँक ऑफ अमेरिकाच्या मते, फेड रिझर्व्ह ज्या आक्रमक पद्धतीने व्याजदर वाढवत आहे, त्यामुळे लवकरच सर्व वस्तूंची मागणी कमी होऊ शकते.
सर्वप्रथम या क्षेत्रात येणार टाळेबंदी
बँक ऑफ अमेरिकाच्या अहवालात म्हटले आहे की, चालू तिमाहीत म्हणजेच ऑक्टोबर-डिसेंबरमध्ये नोकरीची वाढ निम्म्यावर येऊ शकते. यानंतर, 2023 च्या पहिल्या तिमाहीत म्हणजेच जानेवारी-मार्चमध्ये, महागाई रोखण्यासाठी जारी केलेल्या फेड रिझर्व्हच्या व्याजदरात वाढ करण्यासह दुसऱ्या मोहिमेचे परिणाम यायला सुरुवात होतील. या परिणामामुळे 2023 च्या सुरुवातीला कृषी क्षेत्रातील नोकऱ्यांवर संकट येऊ शकते. यामुळे पहिल्या तिमाहीत एकूण 1.25 लाख लोक बेरोजगार होऊ शकतात. एवढेच नाही तर 2023 मध्येही हा ट्रेंड संपूर्ण वर्षभर चालू राहण्याची अपेक्षा आहे म्हणजेच 2023 मध्ये सुमारे 21 लाख लोकांच्या नोकऱ्या गमवाव्या लागतील.
चलनवाढ नियंत्रित करणे हे पहिले प्राधान्य
यूएसमध्ये 40 वर्षातील सर्वाधिक महागाई असेल तर त्यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी फेड रिझर्व्हने गेल्या चार दशकांतील सर्वात वेगाने व्याजदर वाढवले आहेत. फेड रिझर्व्हच्या मते, सध्या त्यांचे लक्ष्य महागाई नियंत्रित करणे आहे, त्याच्या प्रभावामुळे अर्थव्यवस्था मंदीत जाण्याचा धोका पत्करणे मजबुरी आहे.
