रॉस 508b हा जपानच्या सुबारू स्ट्रॅटेजिक प्रोग्रामद्वारे शोधलेला पहिला एक्सोप्लॅनेट आहे. सुबारू दुर्बिणीच्या मदतीने हे पाहिले गेले आहे. त्याचे तंत्रज्ञान जपानच्या अॅस्ट्रोबायोलॉजी सेंटरने विकसित केले आहे.
न्यूयॉर्क: शास्त्रज्ञ अनेकदा अवकाशात पृथ्वीसारख्या (Earth) ग्रहांचा शोध घेत असतात. अलीकडेच, अमेरिकेची जगविख्यात अंतराळ संस्था असलेल्या नासाने (NASA) एका ग्रहाचा शोध लावला आहे.
या नव्या ग्रहाचे वस्तुमान पृथ्वीच्या 4 पट आहे. हा ग्रह आपल्या आकाशगंगेच्या बाहेरील भागात आहे. शास्त्रज्ञांनी त्याला ‘रॉस 508 बी’ (Ros 508b) असे नाव दिले आहे. या नव्या ग्रहाला ‘सुपर अर्थ’ देखील म्हटले जाते आहे. हा ग्रह पृथ्वीसदृश असल्यामुळे याला सुपर अर्थ म्हटले जाते आहे. या ग्रहावर जीवसृष्टी असण्याची शक्यता वर्तवली जाते आहे. त्यामुळे परग्रहवासिय आणि परग्रहावरील जीवसृष्टी याची पुन्हा नव्याने जोरदार चर्चा सुरू झाली आहे.
पृथ्वीपासून 37 प्रकाशवर्षे दूर
आपल्या सौरमालेच्या बाहेरील ग्रहांना एक्सोप्लॅनेट म्हणतात. म्हणून रॉस 508 बी हा देखील एक एक्सोप्लॅनेट आहे. हे पृथ्वीपासून 37 प्रकाशवर्षे दूर आहे. नासाच्या मते, ते एका ताऱ्याभोवती फिरते ज्याचे वस्तुमान सूर्याच्या एक पंचमांश आहे. या ताऱ्याचे नाव रेड ड्वार्फ आहे. हा आपल्या सूर्यापेक्षा जास्त उजळ लाल रंगाचा आहे. यावर थंड आणि मंद प्रकाश आहे. सुपर अर्थ 50 लाख किलोमीटर अंतरावरून प्रदक्षिणा घालते. त्याच वेळी, जर आपण आपल्या सूर्यमालेबद्दल बोललो तर पहिला ग्रह बुध देखील सूर्यापासून 6 कोटी किलोमीटर अंतरावर आहे. अशा परिस्थितीत या एक्सोप्लॅनेटवर जीवसृष्टी शक्य आहे का, असा प्रश्न उपस्थित होतो.
एक्सोप्लॅनेटवर एक वर्ष 11 दिवस
रॉस 508 बी आणि रेड ड्वार्फमधील अंतर खूपच कमी असल्याने, एका एक्सोप्लॅनेटला तार्‍याभोवती फिरण्यासाठी फक्त 10.8 दिवस लागतात. म्हणजेच येथे एक वर्ष 11 दिवसांच्या बरोबरीचे आहे. पृथ्वीवरील एक वर्ष 365 दिवसांचे असते.
एक्सोप्लॅनेटवर जीवन शक्य आहे का?
नासाच्या मते, रॉस 508 बी चा पृष्ठभाग पृथ्वीपेक्षा जास्त खडकाळ असू शकतो. त्याची कक्षा लंबवर्तुळाकार आहे, म्हणजे तो नेहमी ताऱ्यापासून समान अंतरावर नसते. शास्त्रज्ञांच्या मते, असा ग्रह त्याच्या पृष्ठभागावर पाणी टिकवून ठेवण्यास सक्षम असू शकतो. मात्र त्या ग्रहावर खरोखर पाणी किंवा जीवसृष्टी विकसित झाली आहे का यावर अधिक संशोधन आवश्यक आहे.
परग्रहावरील जीवसृष्टीबद्दल मानवाला कमालीचे आकर्षण आहे. जगभरातील विविध अंतराळ संस्था यावर संशोधन करत आहेत. परग्रहवासियांबद्दलदेखील नेहमी चर्चा होत असते. आता या नव्या शोधामुळे परग्रहावर जीवसृष्टी शोधण्याच्या मोहिमांना अधिक बळकटी मिळणार आहे.
