मुंबई: मध्य रेल्वेने जागतिक वारसा दिन मोठ्या उत्साहात आणि उत्साहाने साजरा केला कारण मध्य रेल्वे भारतातील समर्पित सेवेच्या १७१व्या वर्षात पुढे जात आहे. जागतिक वारसा दिन आम्हाला प्राचीन वारशाचे पुनरुज्जीवन आणि संवर्धन करण्यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी आणि त्याबद्दल अभिमान बाळगण्याचे व्यासपीठ देते.
इंटरनॅशनल कौन्सिल ऑन मोन्युमेंट्स अँड साइट्स (ICOMOS) द्वारे स्थापन झालेला हा दिवस दरवर्षी १८ एप्रिल रोजी साजरा केला जातो.
मध्य रेल्वेचे महाव्यवस्थापक नरेश लालवानी यांच्या मार्गदर्शनाखाली आणि अपर महाव्यवस्थापक आलोक सिंग यांच्या नेतृत्वाखाली छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस (CSMT) च्या हेरिटेज गल्लीपासून सुरू झालेल्या ‘हेरिटेज वॉक’ने मुंबई विभागाने आपल्या हेरिटेज दिनाच्या सोहळ्याची सुरुवात केली. सुनील कुमार, प्रधान मुख्य यांत्रिक अभियंता, रजनीश गोयल, विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक (DRM) मुंबई विभाग आणि मध्य रेल्वेचे इतर अधिकारी यांनी माथेरान लाइट रेल्वेवरील एक पुस्तिका जारी केली, जी पर्यावरण आणि गृहव्यवस्थापन (EnHM) विभागाद्वारे संकलित केली गेली आणि प्लॅटफॉर्म क्रमांक १४ आणि १५ च्या कॉरिडॉरमध्ये प्रदर्शित झालेल्या प्रदर्शनांना भेट दिली. हेरिटेज वॉकचा समारोप जीएम बिल्डिंग म्युझियममध्ये झाला जेथे प्रधान मुख्य विभागाध्यक्षांनी प्रदर्शने पाहिली आणि मध्य रेल्वे हेरिटेजच्या इतिहासाबद्दल आनंद व्यक्त केला.
जागतिक वारसा दिनाच्या संध्याकाळी युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ असलेल्या छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस इमारतीवर रोषणाई करण्यात येणार आहे. इंडो-गॉथिक स्थापत्यकलेचा उत्तम नमुना असलेली ही उल्लेखनीय इमारत १३५ वर्षे जुनी आहे.
मुंबई विभागातील भायखळा स्थानक हे मध्य रेल्वेच्या वारसा संवर्धनाचे आणखी एक उत्तम उदाहरण आहे. सन १८५३ मध्ये सुरू झालेले १७० वर्षे जुने स्टेशन बोरीबंदर ते ठाणे या पहिल्या रेल्वे प्रवासाचा एक भाग होता. हे स्टेशन त्याच्या मूळ गॉथिक आर्किटेक्चरल वैभवात पुनर्संचयित केले गेले आणि आज त्याची देखभाल आणि संवर्धन केले जात आहे.
नेरळ- माथेरान लाइट रेल्वे ही भारतातील काही हेरिटेज रेल्वे आहे जी ११६ वर्षे जुनी आहे. या रेल्वेचे बांधकाम १९०४ मध्ये सुरू झाले आणि सेवा १९०७ मध्ये सुरू झाली. आज मध्य रेल्वे नेरळ ते माथेरानपर्यंत सेवा चालवते आणि प्रवाशांना निसर्गाच्या सानिध्यात एक अविस्मरणीय प्रवासाचा आनंद लुटता येतो.
पुणे विभाग दिवसभरासाठी विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक कार्यालयाबाहेर हेरिटेज रॅलीसह सज्ज झाला ज्यामध्ये अपर विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक आणि इतर विभागीय अधिकारी सहभागी झाले होते. हेरिटेजवरील चित्रपटाचे प्रदर्शन, वारसा आणि संवर्धन या विषयावर व्याख्यान आणि प्रश्नमंजुषा कार्यक्रम यासारखे आणखी काही उपक्रमही आयोजित करण्यात आले होते.
भुसावळ विभागाने अपर विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक आणि विभागीय अधिकाऱ्यांच्या नेतृत्वात आरपीएफ कर्मचारी, विद्यार्थी आणि इतर रेल्वे कर्मचाऱ्यांचा समावेश असलेल्या १५० जणांच्या हेरिटेज जनजागृती रॅलीचे आयोजन केले होते, ज्याचा समारोप रेल्वे हेरिटेज संग्रहालयात झाला.
नागपूर विभागाने यंदाच्या जागतिक वारसा दिनाची थीम असल्याने रेल्वे हेरिटेजवर कथा सांगण्याची स्पर्धा आणि “हेरिटेज चेंजेस” या विषयावर सादरीकरण करून हा प्रतिष्ठित दिवस साजरा करण्याचे निवडले.
सोलापूर विभागाचे विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक आणि इतर अधिकाऱ्यांच्या नेतृत्वाखाली सोलापूर विभागातील जुन्या प्रदर्शनांना आणि कलाकृतींना भेट दिली. वारसा संवर्धनात असलेल्या स्थानिक स्वयंसेवी संस्थांनी सक्रिय सहभाग घेतलेल्या हेरिटेज चर्चांसह वरीष्ठ विभागीय संरक्षा अधिकाऱ्याच्या तीन हेरिटेज प्रेझेंटेशनने हे उत्सव चिन्हांकित केले ज्यामुळे हेरिटेज दिनाच्या कार्यक्रमांमध्ये अधिक सजग दृष्टीकोनाची भर पडली.
